ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Η μεσογειακή φώκια ήταν γνωστή στους λαούς της Μεσογείου από τους αρχαίους χρόνους. Οι αρχαίοι Έλληνες τη θεωρούσαν ιερό ζώο και πίστευαν ότι ήταν προστατευόμενη του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα. Αναφορές σε μεσογειακές φώκιες υπάρχουν σε τουλάχιστον 200 κείμενα από την αρχαία ελληνική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, οι οποίες δείχνουν πως το είδος ζούσε σε μεγάλους αριθμούς στις παραλίες και τις θάλασσες της Ελλάδας. Αναφορές στη μεσογειακή φώκια υπάρχουν μεταξύ άλλων στην Οδύσσεια, σε κείμενα του Αριστοφάνη, του Πλουτάρχου και σε κείμενα των Λατίνων ποιητών Οβίδιου και Βιργίλιου. Ο Αριστοτέλης, που θεωρείται ο «πατέρας» της ζωολογίας, είναι ο πρώτος που έδωσε επιστημονικά στοιχεία για τη μεσογειακή φώκια στο βιβλίο του «Περί Ζώων Ιστορίαι».
Την παρουσία και τη θέση της μεσογειακής φώκιας στον αρχαίο κόσμο ανακαλύπτουμε και σε άλλες πηγές. Παραστάσεις της φώκιας έχουν βρεθεί σε νομίσματα του 6ου αιώνα π.Χ. από τη Φώκαια της Ιωνίας, την πόλη στα παράλια της Μικράς Ασίας, που πήρε το όνομά της από τα θαλασσινά αυτά πλάσματα. Επίσης είναι γνωστή μία υδρία του 520 - 510 π.Χ. που παρουσιάζει έναν μυθολογικό ήρωα να μάχεται με ένα θαλάσσιο τέρας υπό το άγρυπνο βλέμμα μιας μεσογειακής φώκιας. Ωστόσο, η πιο εντυπωσιακή μαρτυρία έρχεται από ανασκαφές στο εμπορικό λιμάνι της Ρόδου, όπου το 1999 η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τάφο του 1ου μ.Χ αιώνα, όπου μαζί με τα μέλη μιας οικογένειας ήταν θαμμένη και μια νεαρή φώκια.
Μπορεί στην αρχαιότητα να υπήρχαν μεγάλες αποικίες μεσογειακής φώκιας, όμως κατά τη Ρωμαϊκή εποχή ξεκίνησε η συστηματική εκμετάλλευση του είδους και η εξόντωση ολόκληρων κοπαδιών για το κρέας, το λίπος και το δέρμα τους. Το είδος χρησιμοποιήθηκε ακόμη και για λόγους ψυχαγωγίας στις ρωμαϊκές αρένες.
Η μεσογειακή φώκια πήρε το όνομά της από τον γερμανό φυσιοδίφη Johann Hermann το 1779, ο οποίος περιέγραψε το είδος από ένα έκθεμα του Μουσείου του Στρασβούργου. Ο Hermann ονόμασε το νέο αυτό είδος Phoca monachus από την ελληνική λέξη μοναχός, λόγω της ομοιότητας των πτυχών του δέρματός της με τις πτυχές του ράσου των καθολικών μοναχών.